Historia Miasta Gorlice

Szczegóły

Kategoria: Historia

Opublikowano: niedziela, 08, lipiec 2012 16:49

Administrator

Odsłony: 6928

Początki Gorlic wiążą się z osobą stolnika sandomierskiego Dersława I Karwacjana, pochodzącego z rodu krakowskich bankierów i kupców. On to, w uznaniu zasług w 1354 roku otrzymuje od króla Kazimierza Wielkiego przywilej utworzenia miasta u zbiegu Ropy i Sękówki. Początkowo Gorlice rządzą się prawem polskim, początkiem XV wieku przeniesione zostają na prawo magdeburskie. W tym czasie jest to miasto rzemieślniczo -handlowe. Miejscowi płóciennicy, sukiennicy, szewcy, krawcy, piekarze, browarnicy i inni słyną nie tylko w miastach Podkarpacia i Krakowie, utrzymują także kontakty z miastami tzw. Górnych Węgier (obecna Słowacja), a w szczególności Bardajovem. Odbywają się tutaj cotygodniowe targi oraz dwa razy do roku wielkie targi z udziałem kupców węgierskich.

W drugiej połowie XVI wieku dziedzicami Gorlic zostaje rodzina Odrowążków-Pieniążków. To dzięki nim miasto staje się ważnym ośrodkiem kalwinizmu na Pogórzu - odbywa się tu, między innymi, kolokwium trzech wyznań: katolików, kalwinów i braci polskich. W 1625 roku połowę miasta wykupuje rodzina Rylskich - również zagorzali reformatorzy. W okresie "potopu szwedzkiego" ci ostatni stają po stronie najeźdźcy, natomiast Pieniążkowie pozostają przy królu Janie Kazimierzu. Dlatego też, w 1657 roku, połączony oddział wojsk szwedzko-siedmiogrodzkich niszczy część Gorlic należącą do Pieniążków - z 1200 mieszkańców pozostaje po wojnach w 1662 r., 284 osoby. Stopniowy rozwój miasta następuje w wieku XVIII , a w drugim dwudziestoleciu zostaje wykupione od Pieniążków i Rylskich przez rodzinę Łętowskich.

Po pierwszym rozbiorze Polski miasto znajduje się pod zaborem austriackim. Miasto jest już wtedy dobrze zagospodarowane i słynie z rzemiosła i handlu. Około połowy XIX wieku liczy prawie 4000 mieszkańców. Nowy, potężny impuls rozwojowy przynosi rozwój przemysłu naftowego, którego kolebką na ziemiach polskich był właśnie region gorlicki. W latach 1853-1858 swoją pracownię ma tutaj Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta, konstruktor lampy naftowej. Tutaj udoskonala swoją lampę, konstruuje pierwszą latarnię uliczną oraz udoskonala destylację ropy naftowej. On zakłada pierwsze kopalnie, organizuje spółki naftowe, buduje destylarnie przemysłowe. Z jego inicjatywy powstaje Krajowe Towarzystwo Naftowe z siedzibą w Gorlicach, tu też wychodzi pierwsze polskie czasopismo naftowe "Górnik".

Ze względu na rosnące znaczenie gospodarcze w 1865 roku Gorlice stają się miastem powiatowym. Dziewięć lat później miasto posiadające większość drewnianej zabudowy trawi wielki pożar, szybko się jednak odbudowuje. Na wschód od miasta powstają liczące się w Galicji dwa zakłady przemysłowe: fabryka narzędzi i maszyn wiertniczych i naftowych, oraz destylarnia ropy naftowej - późniejsza rafineria. Początkiem XX wieku miasto liczy ponad 5000 mieszkańców, gdy tymczasem pobliskie Jasło, Krosno czy Sanok około 3000.

Dynamiczny rozwój miasta przerwany zostaje wydarzeniami I wojny światowej. Gorlice przeżywają 126 dni grozy, tutaj też, po wielkiej bitwie 2 maja 1915, zostaje przerwany front rosyjski - po tej klęsce potęga armii rosyjskiej nie zostaje odbudowana do końca wojny. Po przejściu frontu miasto ulega jednak prawie całkowitemu zniszczeniu. O doniosłości i powadze tej bitwy niech świadczy fakt, że uzyskała ona przydomek "Małego Verdun".

Okres międzywojenny to naprawa zniszczeń, a także systematyczny rozwój, przerwany II wojną światową. Szybkie przejście frontu ochrania Gorlice przed kolejnymi wielkimi zniszczeniami, okupant jednak wywozi znaczną ilość dóbr, które stanowiły większą wartość.

Liczące po zakończeniu wojny zaledwie 6000 mieszkańców miasto przystępuje do odbudowy gospodarki, szczególnie zakładów związanych z przemysłem naftowym. Gorlice stają się też bazą wypadową dla turystów zwiedzających te części Beskidu Niskiego i Pogórza Ciężkowickiego. Dziś, 30-tysięczne miasto z dobrze rozwiniętym przemysłem, usługami i handlem, stanowi atrakcyjny ośrodek miejski.

• « poprz.